Mszę św. koncelebrowali m.in. ks. prał. Ryszard Selejdak, rektor Wyższego Międzydiecezjalnego Seminarium Duchownego w Częstochowie i ks. prał. Włodzimierz Kowali, proboszcz parafii archikatedralnej i ks. prał. Marian Szczerba, kanclerz Kurii Metropolitalnej w Częstochowie. W uroczystej liturgii wziął udział chór WMSD w Częstochowie pod kierunkiem ks. Marka Cisowskiego.

W homilii bp Długosz przybliżył historię początków diecezji częstochowskiej i podkreślił, że Pius XI, jeszcze jako nuncjusz apostolski w Polsce, bardzo dobrze poznał ks. Teodora Kubinę, późniejszego pierwszego biskupa ordynariusza w Kościele częstochowskim. – Bp Teodor Kubina był bardzo dobrze przygotowany do tego zadania. W Rzymie napisał dwa doktoraty. Był wielkim patriotą. Kiedy został biskupem częstochowskim bardzo troszczył się o byt ludzi pracy. Czynił to w duchu swojego biskupiego zawołania: „Żal mi tego ludu” – mówił bp Długosz.

Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela

– Bp Kubina troszczył się o powołania kapłańskie. Pragnął, aby misja Jezusa była realizowana we wszystkich miejscach diecezji. Służył jak mógł, by realizowała się prawda o Jezusie Zbawicielu – kontynuował.

Biskup senior archidiecezji częstochowskiej przypomniał, że pod koniec życia bpa T. Kubiny, ze względu na jego stan zdrowia, Stolica Apostolska w roku 1950 zamianowała ks. Wojciecha Turowskiego, generała pallotynów, biskupem pomocniczym z prawem następstwa. Jednak władze komunistyczne zmusiły go do opuszczenia Polski, w efekcie czego zrzekł się on tego urzędu i nie przyjął święceń biskupich. Zmarł w Rzymie 20 grudnia 1959 r

Bp Długosz przybliżył postać drugiego ordynariusza diecezji częstochowskiej Zdzisława Golińskiego. – Był oddany bez reszty sprawie Kościoła, to wybitny teolog moralista. Realizował swoją posługę w duchu hasła: „Krzyż zwycięstwem”. Bp Goliński był biskupem w najtrudniejszym okresie dla Kościoła, w epoce stalinizmu. Komuniści ograniczali mu działalność duszpasterską – przypomniał biskup senior.

Następnie przypomniał, że trzeci ordynariusz diecezji bp Stefan Bareła pochodził z diecezji częstochowskiej. – Najpierw był biskupem pomocniczym. Chciał, zgodnie ze swoim zawołaniem, „służyć Prawdzie i Miłości”. Podjął decyzję budowy seminarium w Częstochowie. To była jego wielka i ofiarna praca. Komuniści utrudniali mu pracę duszpasterską – powiedział.

Biskup senior dużo miejsca poświęcił czwartemu ordynariuszowi częstochowskiemu abp. Stanisławowi Nowakowi. – Jego hasło biskupie „chcę pod krzyżem stać przy Tobie” podkreśla akcent maryjny Kościoła częstochowskiego. Zawsze biskupi ordynariusze nazywali siebie sługami Najświętszej Maryi Panny Częstochowskiej – podkreślił bp Długosz.

Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela

– Abp Nowak realizując pragnienie bp. Golińskiego i bp. Bareły stworzył dużo nowych parafii, by wierni mieli jak najbliższy kontakt z Kościołem i posługą kapłańską. Tak niedawno byliśmy świadkami odchodzenia abp. Stanisława, który swoje cierpienia ofiarował dla dobra naszej archidiecezji – kontynuował.

Biskup przypomniał również biskupów pomocniczych: bp. Antoniego Jacka Zimniaka, bp. Stanisława Czajkę, bp. Tadeusza Szwagrzyka, bp. Franciszka Musiela i bp. Miłosława Kołodziejczyka. – Wszyscy zmarli biskupi byli oddani bez reszty naszej archidiecezji. Chcieli pokazać swoim życiem, że są świadkami czynów i słów Pana Jezusa – podsumował.

Na zakończenie bp Długosz przewodniczył modlitwie w krypcie archikatedry, gdzie spoczywają doczesne szczątki biskupów częstochowskich: bp. Zdzisława Golińskiego, bp. Stefana Bareły, bp. Stanisława Czajki i abp. Stanisława Nowaka. W świątyni znajduje się także sarkofag bp. Teodora Kubiny.

Bp Teodor Kubina był pierwszym biskupem częstochowskim. W swoim nauczaniu, zgodnie z zawołaniem: „Misereor super turbam” („Żal mi ludu”), wiele miejsca poświęcał sprawom społecznym, szczególnie działalności Akcji Katolickiej.

Pierwszy biskup częstochowski bardzo często w swoich listach pasterskich, homiliach, przemówieniach, szczególnie z racji kongresów eucharystycznych w diecezji częstochowskiej, dostrzegał bardzo trudną sytuację ludzi pracy.

W teologii społecznej bp Teodora Kubiny centralne miejsce zajmowała Eucharystia jako sakrament miłości społecznej i ważne źródło dla kształtowania życia społecznego. W 1926 r. założył tygodnik „Niedziela”. Zmarł 13 lutego 1951 r.

Bp Zdzisław Goliński był biskupem w latach 1951-63. W swoim zawołaniu umieścił słowa: „Crux victoria” („Krzyż zwycięstwem). Na jego prośbę Stolica Apostolska ustanowiła kapitułę katedralną. Pod jego przewodnictwem odbył się I Synod Diecezji Częstochowskiej. Zmarł nagle 6 lipca 1963 r.

Ks. Mariusz Frukacz/Niedziela

Bp Stefan Bareła był biskupem w latach 1964-84. W swoim herbie miał zawołanie: „Veritati et Caritati”. („Prawdzie i Miłości”). W czasie pasterskiej posługi konsekwentnie wprowadzał w diecezji postanowienia Soboru Watykańskiego II. Odważnie bronił dostępu do Jasnej Góry dla pielgrzymów, który władze komunistyczne chciały ograniczyć, budując specjalne tunele i przejścia podziemne oddzielające Aleje Najświętszej Maryi Panny od sanktuarium. Bp Bareła doprowadził do wznowienia działalności tygodnika „Niedziela”, który z nakazu władz PRL nie mógł się ukazywać od 1953 r. Bp Stefan Bareła należał do grona najbliższych współpracowników św. Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego. To właśnie bp. Barełę wspominał papież w swojej książce „Wstańcie, chodźmy!”. Zmarł 12 lutego 1984 r.

Bp Stanisław Czajka został mianowany biskupem pomocniczym diecezji częstochowskiej w 1944 r. W herbie miał wizerunek krzyża z ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie na tle palącego się Wielunia i zbombardowanej 1 września 1939 r. kolegiaty w Wieluniu oraz hasło: „Mihi vivere Christus” („Dla mnie żyć to Chrystus”). Troskliwie opiekował się Niższym Seminarium Duchownym w Częstochowie i Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Częstochowskiej w Krakowie. Zmarł 4 lipca 1965 r.

Abp Stanisław Nowak był w latach 1984-92 biskupem częstochowskim, a w latach 1992 – 2011 arcybiskupem i pierwszym metropolitą częstochowskim. Jego zawołaniem były słowa: „Iuxta crucem Tecum stare” („Chcę pod krzyżem stać przy Tobie”). Utworzył 132 placówki duszpasterskie, w tym 95 parafii z własnej inicjatywy, 2 rektoraty i 35 parafii, zatwierdzając dekretami erekcyjnymi wikariaty terenowe oraz ośrodki duszpasterskie erygowane i ustanowione wcześniej przez bp. Barełę. Ustanowił również 22 kaplice stałej adoracji Najświętszego Sakramentu.

Abp Nowak czterokrotnie witał na Jasnej Górze Jana Pawła II i raz Benedykta XVI. Zmarł 12 grudnia 2021 r., podczas sprawowanej przy jego łóżku Mszy św.