Matko Pocieszenia, życia strzeż i zdrowia,
Od powietrza, wojny, ognia i przednowia,
O przeżegnaj, jak kraj długi,
Nasze prace, nasze pługi;
Ustrzeż bytu i imienia,
Święta Matko Pocieszenia, nie opuszczaj nas.

27 października

Matka Boża Pocieszenia – Pani Ziemi Sanockiej

Z pełnego uroku Podlasia, przy śpiewie maryjnych pieśni i szeptanej modlitwy różańcowej przybyliśmy do Archidiecezji Przemyskiej, na terenie której znajduje się wiele maryjnych sanktuariów, spośród których jedno jest miejscem naszej dzisiejszej modlitwy. Oto stajemy dzisiaj w Sanoku, gdzie od początku swego pobytu, czyli od 1377 r., Ojcowie Franciszkanie szerzyli typ religijności związany z tradycją zakonu: kult Męki Pańskiej, Maryi oraz świętych franciszkańskich. W kościele sanockim, gdzie dzisiaj się zatrzymaliśmy od stuleci znajduje się obraz Matki Bożej Pocieszenia, wokół którego ukształtowała się pobożność maryjna. Nie zachowała się jednoznaczna wzmianka historyczna, dzięki której można by ustalić początek kultu Matki Bożej. Uważano, że początki kultu są związane z 1596 r., ponieważ pod tą datą figuruje pierwsza wzmianka o obrazie Matki Bożej - przywiezionym przez hrabiego Tarnawskiego spod Moskwy i ofiarowanym do sanockiej świątyni. Kult i obraz Matki Bożej Pocieszenia jest późniejszy. W „Katalogu Zabytków Sztuki w Polsce” napisano: „Matka Boża Pocieszenia, adorując Dzieciątko, zapewne I poł. XVII w.” Takie wnioski wyciągają konserwatorzy poddający konserwację obrazu. Być może ten kult jest związany z prężnie działającym wówczas przy klasztorze Bractwem Paska Matki Bożej Pocieszenia. Pierwsza wzmianka o obrazie pochodzi z 1698 r. Ożywienie kultu Matki Bożej Pocieszenia nastąpiło zwłaszcza po pamiętnej obronie Jasnej Góry w 1655 r. W 1782 r. franciszkanie wydrukowali książeczkę o Matce Bożej Pocieszenia, co było rzadkością w tamtych czasach. O żywym kulcie Matki Bożej świadczyły przynoszone do kościoła dywany, sznury korali, obrączki ślubne, pierścionki, odznaczenia, sygnety oraz wota.

Jednak rozwijający się kult Maryi został zahamowany przez liczne pożary kościoła, rozbiory Polski oraz wojny w XX w. Współczesny okres dziejów kultu rozpoczyna jego odrodzenie, które nastąpiło 11 maja 1954 r., kiedy to odnowiony obraz uroczyście wprowadzono do kościoła i poświęcono. 3 maja 1956 r. Sekretariat Episkopatu Polski wystawił dwa dokumenty: ustalił drugi tytuł kościoła – Matki Bożej Pocieszenia (oprócz istniejącego tytułu Podwyższenia Krzyża Świętego) oraz wyznaczył II niedzielę maja na uroczystość odpustową. Ustanowiono wtedy także tzw. Nieustanną Nowennę do Matki Bożej Pocieszenia, a dniem wybranym na nabożeństwo została środa każdego tygodnia. Po erygowaniu w 1969 r. parafii przy kościele kult Matki Bożej ożywił się jeszcze bardziej.

W 1994 r. podjęto renowację ołtarza i obrazu Pani Ziemi Sanockiej. Obok cotygodniowej Nieustannej Nowenny wprowadzono w pierwsze środy miesiąca specjalne nabożeństwo z procesją z kopią obrazu wokół sanockiego Rynku. 12 maja 1996 r. franciszkanie zorganizowali uroczystość 400-lecia kultu Matki Bożej Pocieszenia. Zgromadziło się na niej wielu wiernych i zaproszonych gości, w tym ks. Kard. Józef Glemp, Prymas Polski i Nuncjusz Apostolski abp. Józef Kowalczyk.

W październiku 2002 r., w Roku Różańca, w parafii rozpoczęto nowennę 9 miesięcy przed Peregrynacją Kopii Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej (miała ona miejsce 28 i 29 lipca 2003 r.) Powstała wtedy nowa forma kultu Maki Bożej – procesje różańcowe w różnych rejonach parafii z kopią obrazu Pani Sanockiej, organizowane raz w miesiącu od maja do października. 14 września 2003 r. rozpoczęła się tzw. Mała Peregrynacja, czyli przyjmowanie w rodzinach kopii obrazu Matki Bożej Pocieszenia. W czerwcu 2004 r. zakończono trwającą pół roku gruntowną renowację kaplicy Matki Bożej Pocieszenia (zwaną od lat 70-tych XX wieku kaplicą św. Maksymiliana M. Kolbego). Od 14 września do 16 października 2004 r. uroczyście obchodzono w 35 rocznicę istnienia parafii. Matka Boża Pocieszenia, jak klamrą, spina te stosunkowo krótkie dzieje parafii. Dla pogłębienia wiary w Chrystusa i ożywienia religijności maryjnej, dekretem z 19 marca 2005 r. abp Józef Michalik, metropolita przemyski, ustanowił sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia – Pani Ziemi Sanockiej. Obecnie czynione są starania zmierzające do koronowania obrazu koronami biskupimi. Kult Pani Ziemi Sanockiej rozszerza się również dzięki artykułom przedstawiającym bieżące wydarzenia, ukazującym się w ogólnopolskich i regionalnych wydawnictwach katolickich i świeckich.

Jesienią 2002 roku umieszczono u stóp Obrazu Matki Bożej Pocieszenia srebrną różę, wykonaną w sanockiej pracowni jubilerskiej Michała Szula. Jest to wotum wdzięczności czcicieli Maryi z Sanoka i okolic dla Matki Bożej Pocieszenia za Jej opiekę i wypraszane łaski. Na specjalnej płytce pamiątkowej przy róży został wygrawerowany napis: „Róża srebrna – Wotum wdzięczności za królowanie na Ziemi Sanockiej Matki Bożej Pocieszenia, z prośbą o dalszą opiekę, ofiarują Czciciele: Sanok 2002”.