W siedzibie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie odbyła się konferencja prasowa, podczas której dokonano prezentacji książki pt. „Biografie Sprawiedliwych”. Publikacja opracowana przez pracowników Archiwów Państwowych w wymiarze ogólnopolskim, zawiera 90 biogramów Polaków, którzy w okresie wojny i okupacji z lat 1939-1945, ratowali Żydów przed niemieckimi prześladowaniami i zbrodnią Holokaustu. Wszystkie opisane na kartach książki postaci to osoby represjonowane, a często również zamordowane przez okupantów. Niektóre nazwiska są szerzej znane, inne zaś opisywane są po raz pierwszy. W ogólnopolskim gronie autorów znalazł się również dr Maciej Hubka, pracownik Archiwum Państwowego w Piotrkowie Trybunalskim, autor sześciu biogramów z terenów szeroko pojętej ziemi piotrkowskiej.

Co warto podkreślić, okupacyjna sytuacja Piotrkowa Trybunalskiego jest tym bardziej specyficzna, że to właśnie w tym mieście już w październiku 1939 r. okupacyjne władze niemieckie zorganizowały pierwsze na ziemiach polskich getto dla ludności żydowskiej. Z czasem podobnych, mniejszych lub większych gett utworzono ok. 400. Zgromadzona w nich ludność funkcjonowała w katastrofalnych warunkach sanitarnych, cierpiąc głód i choroby, bytując w na niewielkiej, ograniczonej przestrzeni. Dawni sąsiedzi, znajomi, osoby rozpoznawane szczególnie w niewielkich społecznościach, znajdując się w stanie bezpośredniego zagrożenia życia, potrzebowały pomocy i tą pomoc od Polaków otrzymywały. Oprócz potajemnie dostarczanej żywności i leków, Polacy zatrudnieni np. w niemieckiej administracji z narażeniem życia angażowali się w wyrabianie fałszywych dokumentów dla uciekinierów z gett. Inni użyczali Żydom nazwisk członków swoich rodzin, w ten sposób ratując kogo się da. Wszystkie te działania wiązały się z wielkim ryzykiem, brutalnymi przesłuchaniami, uwięzieniem w obozach koncentracyjnych, czy też śmiercią w np. egzekucjach publicznych. Taka była cena empatii i miłości bliźniego. Książka „Biografie Sprawiedliwych” w popularny sposób ukazuje wiele takich historii, zaś pogłębionej refleksji sprzyjają liczne ilustracje i wskazania na dalszą literaturę.

Podczas konferencji prasowej, oprócz prezentacji wspomnianej książki, miały miejsce jeszcze dwa ważne wydarzenia. Tego dnia zainaugurowano kolejną akcję edukacyjną Archiwów Państwowych, realizowaną pod hasłem „Archiwa Rodzinne Sprawiedliwych”. Projekt ten jest kontynuacją działań ukierunkowanych na wsparcie archiwistów i archiwów rodzinnych, zaś w tej odsłonie w szczególny sposób skupia uwagę na pozyskiwaniu i zabezpieczaniu źródeł mówiących o licznych, a często mało znanych przypadkach polskiej pomocy dla Żydów podczas II wojny światowej.

Ponadto w dniu konferencji podpisane zostało porozumienie pomiędzy Ministerstwem Edukacji i Nauki a Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych w sprawie współrealizacji konkursu historycznego pod nazwą „Nikt nie ma większej miłości od tej, gdy ktoś życie swoje oddaje…”. Konkurs ten adresowany jest do uczniów szkół podstawowych (klas IV-VIII) i średnich, zaś polega on na opracowaniu tekstu z elementami pracy badawczej na temat rodziny Ulmów lub też innych rodzin i osób, które pomagały Żydom. Prace konkursowe zgłaszać można do końca grudnia 2023 r. Więcej szczegółów o konkursie i wspomnianym projekcie odnaleźć można na stronie internetowej www.archiwa.gov.pl oraz na stronach poszczególnych Archiwów Państwowych.