W ostatnich dniach mieszkańcy Płocka byli świadkami tragedii z udziałem kilkunastoletnich chłopców. Napad na kobietę i pozbawienie jej torebki z pieniędzmi zakończyły się zadaniem ran, które doprowadziły
do śmierci ofiary. Wyemitowany program telewizyjny z udziałem kolegów tych napastników był dla wielu widzów szokiem - nastolatkowie przyznali, że takie zachowania są ich normalnym sposobem na zdobycie
pieniędzy, bo rodzicielskie kieszonkowe nie starcza na wszystko...
To, niestety, nie jest sprawa odosobniona. Podobne wypadki mają miejsce w całym kraju. Różne jest ich nasilenie, rozmiar, ale mechanizmy pozostają te same. Jeszcze niedawno relacje telewizyjne o uczniach
amerykańskich szkół, strzelających do swoich rówieśników i nauczycieli z broni palnej, odbierane były przez nas jako coś absolutnie niewyobrażalnego. A dziś?
Zachowania agresywne są bardzo szeroko opisywane w literaturze psychologiczno-pedagogicznej, szczególnie ostatnio, gdy zanotowano wzrost ich liczby i stopnia szkodliwości. W szkole przejawiają się
w dokuczaniu i dręczeniu dzieci młodszych, słabszych i z jakiegoś powodu innych (np. niepełnosprawnych, otyłych). Kolejny problem wiąże się z przenoszeniem do środowiska szkolnego pewnych zwyczajów wywodzących
się z podkultury więziennej (np. fala obejmująca agresywne zachowania wobec młodzieży klas pierwszych). Mówiąc o zachowaniach agresywnych, nie należy zapominać również o niektórych subkulturach młodzieżowych
(np. sataniści, skini, szalikowcy).
Poniżej przedstawiam jeden z podziałów omawianych zachowań, w którym wyróżniono agresję werbalną, fizyczną i przemieszczoną. Pierwsza z wymienionych ma miejsce wówczas, gdy nośnikiem emocji są słowa,
wśród których dominują obelgi, przezwiska, przekleństwa. Te zachowania można podzielić na agresję kierowaną, czyli ukierunkowaną bezpośrednio na obiekt agresji, oraz niekierowaną, gdy nie dochodzi do
bezpośredniej konfrontacji, a osoby wybierają obmowy, oszczerstwa. Ten rodzaj zachowań agresywnych jest bardzo częsty u dzieci w wieku szkolnym.
Agresja fizyczna ma miejsce wówczas, gdy dochodzi do bezpośredniej konfrontacji stron i do zadawania sobie bólu. Może wówczas nastąpić ekspresja negatywnych emocji w formie bicia, kopania, plucia
itp.
Agresja przemieszczona, kolejny rodzaj omawianego zachowania, jest skierowana na osoby i przedmioty nie będące przyczyną ani właściwym obiektem tych zachowań. W takiej sytuacji może ulec zniszczeniu
np. przedmiot należący do osoby będącej źródłem agresji lub może być skrzywdzony ktoś w ogóle nie zaangażowany w dane zachowanie, najczęściej będący kimś słabszym od agresora. W szkole zachowania agresywne
dotyczą każdej relacji międzyosobowej, zarówno relacji między wychowankami, jak również kontaktów dzieci i młodzieży z ich opiekunami.
Obserwując rozwój reakcji agresywnych, można zauważyć ich przemiany w poszczególnych okresach rozwojowych. U małych dzieci w okresie pierwszych dwóch lat życia, pozbawionych możliwości wyrażania otwartej
agresji, wykształcają się symboliczne jej formy - dąsanie się, mrukliwość, zły humor. Są one wywołane przez problemy fizyczne i socjalne. U dzieci 2-3-letnich agresja najczęściej idzie w parze z niezadowoleniem
spowodowanym przez nakazy i zakazy rodzicielskie, wdrażanie do pierwszych obowiązków. Okres przedszkolny może przynieść formy agresji związane z nieprzestrzeganiem norm higienicznych. Agresja w okresie
szkolnym może przyjmować formę szantażu bądź negatywizmu. Szczególnie problemy te mogą się nasilić w okresie dorastania.
Wpływ na występowanie i rodzaj reakcji agresywnych ma w dużej mierze wychowanie w domu rodzinnym i szkole. "Normalny dom" to nie tylko rodzice dający dzieciom to, czego one oczekują. To przede wszystkim
atmosfera zaufania i czas, który wychowawcy poświęcają swoim pociechom. Komputer ani najnowszy sprzęt nie zastąpią rozmowy czy razem spędzanych wolnych dni. Ważne jest przekazywanie właściwego systemu
wartości, kształtowanie potrzeb, wśród których najważniejszymi jest poszanowanie życia własnego i innych oraz postępowanie zgodne z Dekalogiem.
Pomóż w rozwoju naszego portalu