Byłem już bliski rezygnacji z pisania tej rubryki. Powodem była refleksja wypowiedziana przez osobę katechizującą, że to jakieś głupoty. I pewnie z ulgą byłbym porzucił tę rubrykę, która jest wielkim trudem, ale szkoda mi i tych głosów osób, które jej szukają. To tak na marginesie. Dziś nie będzie o głupotach, ale o rzeczach ważnych. Inspiracja zrodziła się na początku Mszy św., sprawowanej w archikatedrze przez abp. Józefa Michalika, a zwłaszcza słowa wstępu. Pełne wzruszenia, kiedy to wydawało się, że smutek i żal nie pozwolą Pasterzowi dokończyć tych słów. Oto owo wprowadzenie:
„Nie mogło zabraknąć Was w tej katedrze dzisiaj, bo Przemyśl to nie tylko rana zadana krzyżowi Chrystusa, ale to także Wy cierpiący razem z Chrystusem. Tego czynu nie mógł dokonać przemyślanin. Przemyślanina nie byłoby stać na bluźnierstwo przeciw krzyżowi. Niech Bóg przebaczy temu, który się tego dopuścił, niech go dotknie swoją łaską, jak dotknął Dobrego Łotra, patrona naszej archidiecezji, żeby się nawrócił i żeby nie umarł niepojednany z krzyżem Chrystusa. Żeby mógł Go spotkać miłosiernego, jak ten Dobry Łotr. Warunkiem jest przyznanie się, wyznanie grzechów, prośba do Zbawiciela. A zatem, Bracia i Siostry, dobrze, że tu jesteście, żeby przepraszać i prosić, żeby nie znieważano krzyża na ulicach naszych miast i w sercach naszych dzieci, naszych braci i sióstr. Odtworzymy te krzyże, odtworzymy naszą ofiarą - tą złożoną dzisiaj i tą codzienną - będziemy odtwarzać miejsce krzyża w naszych miastach i wioskach, w naszej ojczyźnie, w sercach naszych dzieci i wnuków. To jest nasza moc, to jest potęga duchowa naszego narodu, którą, wbrew wszystkiemu i wszystkim, trzeba budować. Uczyliśmy się od największego z mistrzów, od Ukrzyżowanego, na nienawiść odpowiadać miłością, przebaczeniem i wołaniem do Boga: zmiłuj się. Zawołajmy we wnętrzu naszych serc: Panie, zmiłuj się i przebacz nam wszystkim nasze niewierności wobec Ciebie ukrzyżowanego i przebacz temu, który zbrodniczą, świętokradczą dłoń wyciągnął przeciwko Tobie, Bogu miłości”.
Idąc krzyżową drogą owego dnia, w przerwach między kolejnymi stacjami odpływałem w myśli, refleksje i tak zrodziła się ta powieść, niepowieść. Niech stanie się okazją do refleksji dla każdego, bo każdy z nas może, skoro zdarzyło się to Piotrowi, upaść aż do granic pogardy krzyża, poprzez pogardę człowieka.
…mroczna noc środka okupacji. W maleńkiej miejscowości matka tuli do serca maleńki skarb - dziecko, synka, który urodził się, kiedy jego ojciec został już zmobilizowany i poszedł walczyć z Niemcami. Uratować ten skarb od wojny, uratować dla radości męża, który przecież wróci, bo musi wrócić… Za oknem jesienny wiatr tłucze o szyby, które drżąc wywołują smutny dźwięk. W ten monotonny poszum wiatru i jęk szyb wkrada się niespokojny gwar. Gęstnieje. Staje się coraz głośniejszy. Matka odruchem tuli dziecko do siebie. Łomot w drzwi. Zostawia dziecko, podchodzi do sieni i pyta: kto tam?
To partyzanci. Otwieraj, bo będziemy strzelać. Uchyla drzwi… silny cios zwala ją na polepę. Zza łez widzi jak kilku mężczyzn przewraca rzeczy w komórce… dziecko, moje dziecko, żeby tylko jemu nie zrobili krzywdy. Objuczeni wychodzą… kierują się w stronę stajni. Kobieta słyszy ryk wyprowadzanej krowy… mleko, mleko dla mojego dziecka. Wybiega w koszuli, pada na kolana przed tym, którego, jak zauważyła, uważają, za wodza.
Panie, ja bardzo proszę, nie bierzcie mi krowy, mam małe dziecko, to mleko jest dla niego szansą na przeżycie. Ja proszę… tak bardzo chciałabym uratować mojego synka, żeby go mógł zobaczyć mój mąż, który walczy na froncie.
Z drogi suko… Twarz umorusana ziemią… z nosa cieknie krew. Mimo nocy poznała dwóch z „partyzanckiej” bandy. To Polacy z sąsiedniej wioski. Kobieta wraca do domu, płacze. W oddali słychać śpiewy rzekomych partyzantów. Wtulającej dziecko w siebie kobiecie wydaje się, że słyszy ryk dożynanej krowy. Płacze.
Ma kilkanaście lat. Bieda. Został sam. Nadzieja w bogatym kuzynie. Ten za miskę strawy zgadza się przyjąć go za parobka. Ciężka praca, ale daje sytość żołądka. Jest wieczór. Idzie na strych, gdzie ma swoje skromne nocne posłanie. Na dworze siąpi deszcz. Dlatego pracę skończył dziś wcześnie. Nudzi się. Ale strych to całe bogactwo staroci. Wśród nich odkrywa owinięty w szmaty karabin. Bierze go lękliwie, oswaja się, podchodzi do maleńkiego okienka i wcelowuje w kolejne obiekty. Nagle nieostrożnie pociąga za cyngiel, rozlega się gwałtowana seria. Tężeje w strachu. Po schodach szybkie kroki, to kuzyn, zasapany rzuca przekleństwami. Próbuje się tłumaczyć… Nie po to cię tu smarkaczu karmię, żebyś mi narobił kłopotu! Ale ja, kuzynie… Nic mnie nie obchodzi co ty, ty masz robić i tyle i żreć co ci podadzą, żebraku! Żeby nie zapomniał dostaje zaciśniętą pięścią w twarz… wali się na posłanie, płacze. Wieczorem widzi przez okienko, jak kuzyn wyrusza z innymi w stronę odległej wioski. Zasypia.
Znowu jest jesień, siąpi jesienna mżawka. Ludzie wracają z kościoła. Mały chłopiec słyszy rwane słowa starych kobiet: …umiera, długo już cierpi, nie może umrzeć… ludzka krzywda… ludzkie łzy. Dziecko nie rozumie. Czuje, że oto został wprowadzony w świat, który go przerasta, ale który dotyka misterium życia, śmierci, odpłaty.
Bogaty kuzyn jest już stary. Stary w oczach dziecka, ma ledwie po pięćdziesiątce. Wasyl nie może umrzeć - rzuca żona, podając kolację. Kuzyn milczy. Odezwij się - dopomina się kobieta. Co tu mówić… ciemno, ciemno i straszno. Dlaczego? Tego się nie da opowiedzieć, kobieto.
Proboszcz w kościele zapowiada modlitwę o łaskę szczęśliwej śmierci dla Wasyla. Stare kobiety opowiadają, że umierał, wołając czy dziecko doczekało, czy ojciec zobaczył swojego synka… Gromnica podtrzymywana przez bliskich chwiała się. W pewnej chwili na twarzy Wasyla pojawia się coś jakby uśmiech… ostatnie westchnienie połączone jest z cichym, niemal radosnym: …doczekał, spotkali się.
Chłopak myśli, że Wasyl i kuzyn spotkali się w niebie. Zdążyli westchnąć: Panie, wspomnij na mnie.
Módlmy się o to westchnienie dla tych, którzy sprofanowali krzyże w Przemyślu, ale i za tych, którzy wzgardzili krzyżem cierpienia rodzin ofiar katyńskich i jak złodzieje ukradli zwyczajnie ich klejnot pamięci.