Od czerwca 2022 r. atrakcją tego niewielkiego, ale ważnego na mapie Polski miasteczka jest Muzeum Archeologiczne – oddział Muzeum Narodowego w Kielcach, w którym nowocześnie skonstruowany podziemny szlak, łączący artefakty z czasów wczesnochrześcijańskich, pomaga odkrywać tajniki życia i kultury duchowej naszych praprzodków.

Technika w służbie historii

Dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii zwiedzający mogą zobaczyć m.in. animację budowy kościoła romańskiego czy trójwymiarowe modele budowli i przedmiotów używanych od IX do XVI wieku. Są i autentyki, jak drewniane łyżwy, aby zimą przemieszczać się po okolicy, kolekcje monet i narzędzi codziennego użytku czy wyjątkowej urody srebrne zausznice w kształcie malin z IX/X wieku. historia została opowiedziana przy użyciu najnowocześniejszych technik muzealnych, takich jak wizualizacja obiektów, cyfrowe rekonstrukcje 3D, laserowe hologramy, mapping oraz ruchome lunety z aplikacją VR, połączonych z prezentacją tego, co udało się zachować.

Te cuda techniki przywołują kształtowane w dziejach Wiślicy poziomy budowlane i relikty odsłoniętych obiektów wraz z ekspozycją narzędzi, sprzętów i przedmiotów wydobytych podczas prac badawczych wokół bazyliki wiślickiej.

W efekcie modernizacji tradycyjnego niegdyś muzeum powstała ścieżka turystyczna, która objęła, dotychczas odrębne, elementy ekspozycji muzealnej, pawilon archeologiczny oraz rezerwat w podziemiach bazyliki mniejszej. Jest to, mówiąc krótko, całkowicie nowa kreacja, na którą składają się najważniejsze zabytki Wiślicy, dotąd nieeksponowane obiekty oraz interaktywne widowisko prezentujące relikty najstarszej romańskiej architektury na tle najdawniejszych dziejów Wiślicy.

Kolebka chrześcijaństwa

Wiślica to historyczny gród związany z kolebką chrześcijaństwa na ziemiach polskich, gdzie pogański książę Wiślan przyjął chrzest w obrządku wschodnim wraz z poddanymi już w 860 r., co zapisano w Żywocie św. Metodego. Obecnie na miejscu wcześniejszych obiektów sakralnych mamy gotycki kościół ze słynącą łaskami figurą Matki Bożej Uśmiechniętej, zwanej Łokietkową – bo to Jej Władysław Łokietek zawierzył polską sprawę. Mieści się tu diecezjalne sanktuarium. W 2006 r. kościół w Wiślicy został mianowany bazyliką mniejszą. Wiślica jako jedna z niewielu miejscowości w Polsce jest objęta całkowitą ochroną konserwatorską.

Wokół płyty orantów

Artefaktem z początków chrześcijaństwa są m.in. pozostałoś- ci kościółka św. Mikołaja – jednej z najwcześniejszych świątyń z tzw. serii kupieckiej, niegdyś ulokowanej bezpośrednio przy ważnym szlaku handlowym, który biegł od Pragi aż na Ruś Kijowską.

W podziemiach dzisiejszej bazyliki mieszczą się relikty poprzednich świątyń – romańskich. Pierwszy z kościołów został ufundowany przez księcia Henryka Sandomierskiego ok. połowy XII wieku. W jego krypcie znajduje się jeden z najcenniejszych na świecie przykładów sztuki romańskiej – ornamentowana posadzka, tzw. płyta orantów, fundacji Kazimierza Sprawiedliwego. Druga kolegiata romańska – fundacji biskupów krakowskich – powstała w XIII wieku. Z tej potężnej, trójnawowej świątyni przetrwały do współczesności jedynie posadzka z emaliowanych płytek ceramicznych, zdobionych przedstawieniami rozet, i fragmentarycznie zachowane mury.

Zachowane w Wiślicy przykłady bogactwa kultury materialnej, na których przykładzie można prześledzić zmiany zachodzące w Polsce od X wieku niemal do dzisiaj, to unikatowa i pełna atrakcji lekcja historii.

Żywot św. Metodego to księga poświęcona działalności misyjnej dwóch braci, bizantyńskich duchownych, Greków z Salonik: Konstantyna, który po wstąpieniu do klasztoru przybrał imię Cyryl (ok. 827 – ok. 869) i Metodego (820-885). Jest to ważny dokument do badania pradziejów Słowiańszczyzny, w tym Polski. To w tym dokumencie znajduje się słynna informacja o „księciu na Wiśle, silnym wielce”, który został przymuszony do przyjęcia chrześcijaństwa przez sąsiadów z południa.