Reklama

Turystyka

Skarby Małopolski i Podkarpacia

Unikalne i swojskie zabytki kultury drewnianej są wizytówką kraju nad Wisłą.

Niedziela Ogólnopolska 36/2022, str. 64-65

Adobe.Stock

Kościół świętych Filipa i Jakuba w Sękowej

Kościół świętych Filipa i Jakuba w Sękowej

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

W sierpniu zaprezentowaliśmy na naszych łamach pierwszą część Szlaku Architektury Drewnianej. Dziś zapraszamy na wyprawę odcinkiem małopolskim i podkarpackim.

Turystyczne atkrakcje drewnianej Małopolski

Ponad 250 najcenniejszych zabytkowych obiektów drewnianych tworzy Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Malownicze kościoły, urocze cerkwie, smukłe dzwonnice, staropolskie dwory, drewniane wille i skanseny, należące do najcenniejszych zabytków ludowej kultury materialnej, wyznaczają turystyczne destynacje.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Szlak powstał w 2001 r. z inicjatywy województwa małopolskiego. W 2003 r. cztery drewniane kościoły z Małopolski zostały szczególnie wyróżnione wpisem na Listę światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO. Należą do nich: kościół św. Michała Archanioła w Binarowej, kościół św. Michała Archanioła w Dębnie Podhalańskim, kościół św. Leonarda w Lipnicy Murowanej i kościół Świętych Filipa i Jakuba w Sękowej. – To unikat, myślę, że nawet w skali świata: Sękowa – mała wieś, a w niej dwa obiekty, kościół i cerkiew, wpisane na listę UNESCO – podkreśla Piotr Łężniak z Małopolskiej Organizacji Turystycznej, koordynator projektu Szlak Architektury Drewnianej w Małopolsce. Za ewenement uważa liczbę zgromadzonych na szlaku obiektów architektury drewnianej, od sakralnych po świeckie. Szlak w skali roku odwiedza ponad milion turystów, a wśród nich pokaźne grupy Japończyków zakochanych w drewnie, turystów z Francji, Wielkiej Brytanii czy poruszających się kamperami Niemców. Łężniak tłumaczy, że miłośnicy drewna to turyści samochodowi, ale i pieszy oraz rowerowi. Organizatorzy szlaku okraszają go dodatkowo ofertą kuchni regionalnej czy propozycją kulturalną, choćby w formie festiwalu „Muzyka Zaklęta w Drewnie”.

Czego konkretnie szukają turyści? Na przykład kościółka w Dębnie, znakomicie położonego (dla miłośników Podhala i spływów), gdzie m.in. powstawały niektóre sceny do filmowego Janosika.

Reklama

Zajrzyjmy także do Lipnicy Murowanej. Kościół z końca XV wieku to jeden z najcenniejszych drewnianych kościołów w Małopolsce. Według tradycji, zbudowano go w 1141 r. na miejscu pogańskiej gontyny, z której podobno pochodzi tzw. słup Światowida, wspierający z tyłu ołtarz św. Leonarda. Wnętrze kościoła zdobi dekoracja malarska z różnych okresów, od końca XV do początków XVIII wieku. W prezbiterium ukazane są sceny: Ukrzyżowania, Ostatniej Wieczerzy i Sądu Ostatecznego, a w nawie – Męki Pańskiej oraz Dekalog. Wśród cennego wyposażenia odnajdziemy m.in.: rzadki feretron procesyjny z płaskorzeźbą Trójcy Świętej i pozytyw szkatulny grający do dziś.

W 2013 r. do listy UNESCO dopisane zostały cztery cerkwie wchodzące w skład szlaku: cerkiew św. Jakuba Młodszego Apostoła w Powroźniku, cerkiew Opieki Bogurodzicy Najświętszej Maryi Panny w Owczarach, cerkiew św. Paraskewy w Kwiatoniu oraz cerkiew św. Michała Archanioła w Brunarach Wyżnych. – W okresie wakacyjnym, od czerwca do września, w pięćdziesięciu dziewięciu obiektach szlaku, łącznie z tymi wpisanymi na listę UNESCO, przewodnicy czekają na turystów – zachęca Piotr Łężniak.

Odkryjmy Podkarpacie

Szlak Architektury Drewnianej w województwie podkarpackim, o łącznej długości 1202 km, podzielony jest na dziewięć tras. Jako obszar pogranicza województwo podkarpackie było w przeszłości zamieszkiwane przez różne grupy etniczne i mniejszości narodowe. Pozostałością po przenikaniu kultur, tradycji i religii są zabytki, przede wszystkim w postaci drewnianych cerkwi i kościołów. W konsekwencji powstał Szlak Architektury Drewnianej, podkreślający bogactwo wielokulturowości terenu. Na podkarpackiej części szlaku najczęściej spotykanymi obiektami są drewniane cerkwie. Nie brak jednak cennych, zabytkowych kościołów, zabudowy wiejskiej, dworków oraz obiektów zabytkowej techniki.

Wybudowane często bez użycia gwoździ, liczące nawet pół tysiąca lat – drewniane świątynie to skarb kresowego pogranicza. Wieżyczki krytych gontem kościołów i krągłe kopułki cerkwi są naturalnym elementem urokliwego, bogatego w zieleń, malowniczego Podkarpacia.

Reklama

Trasy szlaku wiodą do ponad 130 zabytków rozsianych po całym regionie. Znakomita większość to budowle sakralne – dziedzictwo, które przypomina historię polsko-ruskiego pogranicza, i dziewicze lasy pełne doskonałego budulca, co spowodowało rozkwit ciesielskiej sztuki. Właśnie na Podkarpaciu, w Haczowie znajduje się drewniany kościół gotycki z końca XIV wieku – największy w Europie i najstarszy w Polsce. Został wpisany na listę UNESCO. Trafił na nią również kościół w Bliznem z monumentalną dekoracją malarską – obrazkową Biblią ubogich.

Pani Maria Kuliga, która nazywa siebie „przewodnikiem wiejskim”, z ochotą oprowadzi nas po kościele, który uważa za wyjątkowy; szczególnie poleca zobaczyć Sąd Ostateczny, ale i figurę Matki Bożej z XV wieku ze szkoły Wita Stwosza, i wiele innych rzeczy.

– To trzeba zobaczyć. Przyjechać, wejść, doświadczyć. Opowiedzieć i opisać się nie da – uważa. Największym wyróżnikiem kościoła w Bliznem jest malarstwo ścienne pochodzące z różnych okresów – z XVI, XVII i z początku XVIII wieku. Szczególnie ciekawy detal można dostrzec na malowidle przedstawiającym męczeństwo świętych. Oprawcy w tym przedstawieniu mają egzotyczne rysy twarzy. To ewidentne nawiązanie do najazdów tatarskich, które nękały okolice Bliznego. Czymś obecnie niemal niespotykanym, stawiającym kościół w Bliznem w czołówce zabytków architektury drewnianej, jest zespół zabytkowych drewnianych zabudowań plebańskich, usytuowanych w jego bezpośrednim otoczeniu.

– Od czwartku do niedzieli miewamy najwięcej turystów – opowiada p. Maria. Jest wyjątkowym cicerone, bo to parafianka; w tutejszym kościele, zanim zbudowano nowy, przyjmowała wszystkie sakramenty.

Reklama

Za światowe dziedzictwo uznano także cerkwie w Smolniku n. Sanem, Turzańsku i Chotyńcu. Właśnie tam archeologowie, odkopując scytyjskie grodzisko, znaleźli grecką amforę z VII wieku przed Chr. – pierwszą odkrytą na ziemiach polskich.

Dech w piersi zapierają malowane wnętrza drewnianego kościoła w Binarowej i dawnej łemkowskiej cerkwi w Świątkowej Wielkiej, złocone ikonostasy w Gorajcu, Kowalówce i Krempnej. Harmonijną bryłą zachwyca malowana przez dziesiątki malarzy cerkiew w Uluczu. Miniatury wszystkich tych świątyń można zobaczyć w parku Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach. Drewniane zabytki z Beskidu Niskiego, Bieszczadów i podkarpackiego Pogórza gromadzi skansen w Sanoku.

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku to największy skansen w Polsce, w którym zatrzymano klimat dawnych wsi i miasteczek południowo-wschodniej Polski. Dzięki pracy muzealników udało się uratować wiele cennych śladów różnorodności etnicznej i religijnej tej okolicy, zamieszkiwanej wszak przez: Polaków, Rusinów, Niemców, Bojków, Łemków, Pogórzan, Dolinian, katolików, grekokatolików czy wyznawców prawosławia. Bo wyprawa w głąb drewnianego Podkarpacia to zarazem doświadczenie prawdziwego tygla etniczno-religijnego, którym była ta pełna uroku kraina.

2022-08-30 12:42

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Pogrzeb bez Mszy św. w czasie Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

duszpasterstwo

pogrzeb

Eliza Bartkiewicz/episkopat.pl

Nie wolno celebrować żadnej Mszy świętej żałobnej w Wielki Czwartek - przypomina liturgista ks. Tomasz Herc. Każdego roku pojawiają się pytania i wątpliwości dotyczące sprawowania obrzędów pogrzebowych w czasie Triduum Paschalnego i oktawie Wielkanocy.

Ks. Tomasz Herc przypomniał, że w Wielki Czwartek pogrzeb odbywa się normalnie ze śpiewem. Nie wolno jednak tego dnia celebrować żadnej Mszy Świętej żałobnej. W kościele sprawuje się liturgię słowa i obrzęd ostatniego pożegnania. Nie udziela się też uczestnikom pogrzebu Komunii świętej.

CZYTAJ DALEJ

Przez krzyż idzie się do zmartwychwstania. Innej drogi nie ma – rozważania ks. Popiełuszki

2024-03-27 20:38

[ TEMATY ]

ks. Jerzy Popiełuszko

homilia

ks. Popiełuszko

Muzeum ks. Jerzego Popiełuszki/40rocznica.popieluszko.net.pl

- Przez krzyż idzie się do zmartwychwstania. Innej drogi nie ma - to słowa wypowiedziane przez ks. Jerzego Popiełuszkę 6 września 1982 r. podczas Mszy św. w intencji Ojczyzny w kościele św. Stanisława Kostki w Warszawie. Stanowią one fragment rozważań proponowanych przez Sanktuarium Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki w piątym tygodniu programu „osobistej i społecznej duchowej przemiany”, który można podjąć w roku obchodów 40-lecia śmierci kapłana. Każdego dnia od 28 lutego do 9 listopada o godz. 21. przy grobie Błogosławionego odbywa się modlitwa o wolność od lęku i nienawiści oraz w intencji Ojczyzny.

Publikujemy tekst rozważań:

CZYTAJ DALEJ

Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował, ale jej ślady nosił na ciele

2024-03-28 23:15

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

św. o. Pio

Wydawnictwo Serafin

O. Pio

O. Pio

Mistycy wynagrodzenia za grzechy są powołani do wzięcia w milczeniu grzechów i cierpienia świata na siebie, w zjednoczeniu z Jezusem z Getsemani. Rzeczywiście, Ojciec Pio tajemnice Męki Pańskiej nie tylko kontemplował i boleśnie przeżywał, ale jej ślady nosił na własnym ciele, aby w zjednoczeniu ze swoim Boskim Mistrzem współdziałać w wynagradzaniu za ludzkie grzechy. Jako czciciel Męki Pańskiej chciał, aby i inni korzystali z jego dobrodziejstwa.

„Misterium miłości. Droga krzyżowa z Ojcem Pio” to rozważania drogi krzyżowej, które proponuje nam br. Błażej Strzechmiński OFMCap - znawca życia i duchowości Ojca Pio. Rozważania każdej ze stacji przeplatane są z fragmentami pism Stygmatyka. Książka wydana jest w niewielkiej, poręcznej formie i zawiera także miejsce na własne notatki, co doskonale nadaje się do osobistej kontemplacji Drogi krzyżowej.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję