Podobnie jak w poprzednich latach odpustowe obchody rozpoczęły się w sobotni wieczór w katedrze gnieźnieńskiej I Nieszporami ku czci św. Wojciecha, które poprzedziło odśpiewanie Bogurodzicy. Nabożeństwu przewodniczył metropolita katowicki abp Wiktor Skworc, a homilię wygłosił ordynariusz opolski bp Andrzej Czaja. W zdecydowanych słowach mówił o prześladowanych chrześcijanach i Europie wypierającej się Chrystusa.

„Prześladowani chrześcijanie to nadzieja chrześcijaństwa, to nowy posiew chrześcijaństwa. My jesteśmy im winni wsparcie duchowe i to materialne. Trzeba za nimi orędować u Boga, ale i wstawiać się u możnych tego świata, wołając o wolność religijną” – mówił bp Czaja.

Przestrzegał też przed bezczynnością, wygodnictwem i duchowym otępieniem. „Brzmią mi ciągle słowa chrześcijanina z Iraku, wypowiedziane przed trzema laty w katedrze opolskiej. «Chrześcijanie Europy, co wy robicie, gdy my oddajemy życie za wiarę w Jezusa? Co wy robicie? Nikt was nie prześladuje, a zapieracie się Jezusa. Chrześcijanie Europy – obudźcie się! Chcę wam powiedzieć – jeśli nasza ofiara życia ma pomóc przywrócić Europie chrześcijańskie oblicze, to my w Iraku jesteśmy wszyscy gotowi oddać za was życie. Chrześcijanie Europy obudźcie się»”.

„Tak trzeba nam się obudzić – mówił dalej biskup opolski. – Jezus mówił do uczniów w Ogrodzie Getsemani – czuwajcie i módlcie się, abyście nie ulegli pokusie. Oni jednak posnęli. Benedykt XVI w komentarzu do tej sceny mówi, że ospałość i otępiałość uczniów Chrystusa to najlepszy czas do panowania mocy ciemności. To mocne słowa. Słowa pośredniego oskarżenia nas, że swoją ospałością i otępiałością, pośrednio przykładamy rękę do tego zła, które dzieje się dzisiaj na świecie” – stwierdził bp Czaja, tłumacząc przy tym, że nie chodzi o walkę z mieczem i rozwój Kościoła walczącego.

„Chrześcijanie są pielgrzymami posłanymi do świata, którzy mają łowić ludzi, wyrywać ich z głębiny morskiej, z mocy ciemności, przyprowadzając do Chrystusa. Owszem walkę trzeba toczyć, ale w sobie, walkę duchową ze słabościami, pokusami, skłonnością do grzechu, trzeba walczyć o to, co Boże w nas, co dane nam na chrzcie” – podkreślił kaznodzieja.

„Nie marnujmy świadectwa chrześcijan ginących na współczesnych arenach – prosił na koniec bp Czaja. – Trzeba dawać mężne świadectwo wierności Chrystusowi i jego Ewangelii. Jak tego dokonywać? Troszcząc się bardziej o życie duchowe, podejmując większy wysiłek ewangelizacyjny i pełniąc w codzienności posługę miłości.

Wieloletnią tradycją sobotnich nieszporów jest poświęcenie przez Prymasa Polski płaszczy dla nowych członków Towarzystwa św. Wojciecha, które od ćwierćwiecza krzewi kult patrona w archidiecezji gnieźnieńskiej i diecezji bydgoskiej. W tym rok po raz pierwszy uczynił to abp Wojciech Polak, który przed laty był asystentem kościelnym bractwa. W czasie nabożeństwa śpiewał liczący sobie 101 lat Chór Prymasowski pod dyrekcją ks. kan. Dariusza Sobczaka.

Po nieszporach z katedry wyruszyła uroczysta procesja z relikwiami św. Wojciecha i innych polskich świętych i błogosławionych m.in. św. Jana Pawła II, którego relikwie również znajdują się w katedrze gnieźnieńskiej. Przy biciu dzwonu św. Wojciech jej uczestnicy przeszli na Wzgórze Zbarskie, do kościoła św. Michała Archanioła, gdzie wedle tradycji miał zatrzymać się orszak wiozący ciało męczennika wykupione z rąk Prusów przez Bolesława Chrobrego.

Za srebrnym relikwiarzem podążali przybyli na uroczystości biskupi, kanonicy Kapituły Prymasowskiej, gnieźnieńscy kapłani, siostry zakonne, alumni gnieźnieńskiego seminarium duchownego, młodzież, przedstawiciele władz i różnych grup zawodowych, mundurowi, reprezentanci organizacji i stowarzyszeń kościelnych oraz mieszkańcy Gniezna.

Przy kościele św. Michała Archanioła wierni wysłuchali krótkich improwizowanych wystąpień hierarchów. Przed laty przemawiał tak co roku Karol Wojtyła, który przyjeżdżał do Gniezna najpierw jako biskup, a później arcybiskup krakowski. Utarła się nawet tradycja, że organizacja wieczornej procesji należy właśnie do niego. Często, obok relikwii św. Stanisława, przyszły papież przywoził ze sobą kapelę góralską. W 1975 roku, kiedy metropolia gnieźnieńska świętowała 975-lecie istnienia mówił: ,,Przybywamy tutaj do relikwii św. Wojciecha, my biskupi i przedstawiciele ludu Bożego, z całej dzisiejszej Polski. Przybywamy w tym przeświadczeniu, że tutaj jest nasze Gniazdo. Polska przez tyle stuleci rosła z tego Gniazda. Jeśli dzisiaj do niego wracamy, to po to, ażeby wyrazić jedność z naszym początkiem – jedność, która zawsze żyła i rozwijała się, bez względu na to, jakie były koleje naszego narodu i państwa”.

W procesji szła również młodzież, która jak co roku pielgrzymowała do relikwii patrona z całej archidiecezji gnieźnieńskiej. W tym roku towarzyszyło im hasło „Jednym sercem”. Wraz z pielgrzymami szli także świeccy i duchowni misjonarze, którzy jutro otrzymają krzyże misyjne od abp. Celestino Migliore i pojadą ewangelizować m.in. na Kubę, Jamajkę, do Tanzanii, Botswany i Kamerunu.

Relikwiarz św. Wojciecha pozostanie na noc w kościele św. Michała Archanioła. W niedzielę rano zostanie ponownie przeniesiony w uroczystej procesji na Wzgórze Lecha, gdzie na Placu św. Wojciecha u stóp katedry, sprawowana będzie o godz. 10.00 uroczysta suma odpustowa pod przewodnictwem i z homilią Prymasa Węgier kard. Pétera Erdö. Msza św. będzie sprawowana po łacinie i transmitowana m.in. przez TVP Polonia. Przed Eucharystią Prymas Polski abp Wojciech Polak poświęci i odsłoni w katedrze epitafium poświęcone swojemu poprzednikowi kard. Józefowi Glempowi.

Święty Wojciech – patron jednego i niepodzielonego Kościoła, patron Polski, archidiecezji gnieźnieńskiej i Gniezna urodził się w 956 roku w czeskich Libicach. Był szóstym dzieckiem książęcej pary Sławnika i Strzyżysławy. Od dziecka przeznaczony do stanu duchownego w wieku 27 lat został mianowany biskupem Pragi. Do swojej biskupiej stolicy wszedł boso. W posłudze był gorliwy i bezkompromisowy. Nie troszczył się o siebie, większą część dóbr biskupich przeznaczał na ubogich, zaopatrując ich potrzeby, odwiedzając ich i pilnie słuchając. Odwiedzał też więzienia, a przede wszystkim targi niewolników. Praga leżała na szlaku ze wschodu na zachód i stąd dostarczano niewolników do krajów mahometańskich. Święty Wojciech miał mieć pewnej nocy sen, w którym usłyszał skargę Chrystusa: „Oto ja jestem znowu sprzedany, a ty śpisz?” Scenę tę przedstawia jedna z kwater Drzwi Gnieźnieńskich.

Wojciech nawoływał też usilnie do przemiany życia i porzucenia złych obyczajów zarówno możnych, jak i duchowieństwo. Niezrozumiany i skonfliktowany z nimi wyjechał wraz ze swoim bratem przyrodnim Radzymem do Rzymu. Tam razem z nim wstąpił do klasztoru benedyktynów na Awentynie, posługując wśród braci zakonnych jako najmniejszy z nich. Po nakazanym przez papieża powrocie do Pragi i ponownym konflikcie z diecezjanami zdecydował się na wyjazd na misje.

W drodze na północ do pogańskiego plemienia Prusów Wojciech gościł w Gnieźnie u księcia Bolesława Chrobrego, a następnie w Gdańsku, gdzie nauczał i chrzcił. Towarzyszył mu Radzym Gaudenty i subdiakon Benedykt Bogusza, który znał język plemienia Prusów i mógł służyć za tłumacza. Prusowie nie chcieli nawrócenia. Rankiem 23 kwietnia 997 roku po Mszy św. odprawionej przez Wojciecha Prusowie otoczyli misjonarzy zabijając biskupa ciosami włóczni. W chwili zgonu Wojciech miał 41 lat. Te wydarzenia również ukazane zostały na Drzwiach Gnieźnieńskich.

Radzyma i Boguszę po pewnym czasie wypuszczono, aby przekazali Bolesławowi Chrobremu propozycję wykupienia ciała męczennika. Według tradycji książę uczynił to za tyle złota, ile ono ważyło, a następnie złożył je w Gnieźnie, w kościele zbudowanym na Wzgórzu Lecha. Dwa lata później, w 999 roku papież Sylwester II wyniósł Wojciecha na ołtarze, a w roku następnym do Gniezna pielgrzymował cesarz niemiecki Otton III, który ogłosił papieską decyzję o erygowaniu pierwszej polskiej archidiecezji i metropolii ze stolicą w Gnieźnie. Według Galla Anonima Otton miał wówczas włożyć cesarski diadem na głowę polskiego władcy, co miało zapowiadać jego koronację. Faktycznie doszło do niej ćwierć wieku później, w 1025 roku, na kilka miesięcy przed śmiercią Bolesława Chrobrego. Po nim w Gnieźnie koronowało się jeszcze czterech władców: syn Bolesława Mieszko II (również w 1025 roku), Bolesław Śmiały (1076), Przemysł II (1296) i Wacław II (1300).