Zakon Paulinów ukształtował się na Węgrzech w XIII wieku. Jego początki związane są ze zjawiskiem popularności ruchu pustelniczego na ziemi węgierskiej. Pustelnicy żyjący samotnie z czasem, pod wpływem hierarchii kościelnej, zaczęli tworzyć niewielkie wspólnoty, w których pielęgnowali zwyczaje eremickie, ale byli też otwarci na pewne formy oddziaływania duszpasterskiego. To były proste formy: świecić przykładem cnotliwego życia i udzielać zbawiennych rad ludziom, którzy przychodzili do paulinów, aby szukać dróg do Boga. Pierwszą zorganizowaną wspólnotę klasztorną powołał do życia w 1226 r. bp Bartłomiej z miasta Pécs. Tworzyły się ponadto inne skupiska pustelników na terenie dzisiejszej Chorwacji oraz środkowych i północnych Węgier. Ok. 1250 r. dotąd autonomiczne wspólnoty pod wpływem Euzebiusza, kanonika katedry metropolitalnej w Esztergomie, nawiązały jedność, która pozwoliła na przestrzeni kilkudziesięciu następnych lat sformułować główne zasady ideowe i organizacyjne nowego zakonu.

W ciągu XIV i XV stulecia proces krystalizowania się duchowości i struktur wewnętrznych wspólnoty paulińskiej zaowocował jej dużą popularnością na Węgrzech, w krajach niemieckich i w Polsce. Powstawały uformowane prowincje, jak choćby prowincja polska, której początki są związane z fundacją w 1382 r. klasztoru na Jasnej Górze.

W XVI wieku – w związku z upadkiem Królestwa Węgier w 1526 r. i podziałem jego terytorium między Turcję i Austrię oraz na skutek prądów reformacyjnych w Kościele – paulini dali się poznać jako odważni obrońcy katolicyzmu w krajach, gdzie zakon miał swoje placówki. Ta działalność przyczyniła się do powrotu na łono Kościoła katolickiego całych obszarów ogarniętych gorączką luteranizmu i kalwinizmu, choć była okupiona męczeńską śmiercią wielu znanych i anonimowych współbraci.

W XVII i XVIII wieku rozwinęła się kultura duchowa paulinów, o czym świadczą bogate piśmiennictwo teologiczne i ascetyczne oraz działalność duszpasterska o profilu maryjnym, rozwijana w sanktuariach Matki Bożej. W ślad za rozwojem duchowym szedł rozwój kultury materialnej, wyrażający się w architekturze, malarstwie, rzeźbie, muzyce oraz innych dziedzinach sztuki.

Proces ten został gwałtownie przerwany w wyniku kasat zakonu, począwszy od 1786 r. w Monarchii Habsburgów, przez kasatę w Prusach w 1810 r. oraz na ziemiach polskich w latach 1819 i 1864. Wielowiekowa spuścizna została niemal całkowicie zaprzepaszczona. W drugiej połowie XIX stulecia już tylko dwa ocalałe klasztory Paulinów – na Jasnej Górze i na krakowskiej Skałce – podtrzymywały istnienie wspólnoty paulińskiej, przez rządy zaborcze praktycznie skazanej na wymarcie. Dopiero XX wiek przyniósł odrodzenie zakonu, a w czasach nam bliższych – poniekąd ekspansję na różne obszary świata.

Dzisiaj paulini obecni są nie tylko w Europie: na Węgrzech, w Chorwacji, na Ukrainie, na Łotwie, w Niemczech, we Włoszech, w Hiszpanii, w Słowenii, na Słowacji, w Skandynawii, na Białorusi, w Wielkiej Brytanii. Mają swoje klasztory również w wielu innych miejscach świata: w Stanach Zjednoczonych, w Australii, w Republice Południowej Afryki oraz w Kamerunie, gdzie są już miejscowe powołania.

Na podstawie wywiadu Lidii Dudkiewicz z o. Dariuszem Cichorem OSPPE pt. „Być pustelnikiem nawet w centrum ruchliwego miasta”, zamieszczonego w „Niedzieli” nr 4/2012.