Na tle majaczących drzew zbryzgane smoleńskim błotem, urwane od kadłuba i wbite w ziemię skrzydło rządowego tupolewa z biało-czerwoną szachownicą. Niemy świadek i sponiewierany dowód tego, co się wówczas wydarzyło, wyrzut sumienia dla tych, którzy za to wydarzenie ponoszą odpowiedzialność. To skrzydło zostało uwiecznione na zrobionym ukradkiem anonimowym zdjęciu, wykonanym w dniu katastrofy, które stało się swoistym symbolem narodowej tragedii sprzed pięciu lat. Nic dziwnego, że pojawia się też na zdominowanej przez czerń okładce najnowszej książki wydawnictwa Biały Kruk „Pogrzebana prawda. Zwierzenia rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej”.

Tych chwilami bardzo przejmujących i wstrząsających, a chwilami niezwykle wzruszających zwierzeń wysłuchał dziennikarz śledczy tygodnika „wSieci” Marek Pyza. Przeprowadził rozmowy z bliskimi sześciu spośród 96 ofiar smoleńskiej katastrofy: z wdową po gen. Andrzeju Błasiku – Ewą Błasik, z wdową po gen. Bronisławie Kwiatkowskim – Krystyną Kwiatkowską, z wdową po prezesie IPN-u Januszu Kurtyce – Zuzanną Kurtyką, z synem Anny Walentynowicz – Januszem Walentynowiczem, z krewnym Ewy Bąkowskiej ze Stowarzyszenia Rodzina Katyńska, wnuczki zamordowanego w Katyniu gen. Mieczysława Smorawińskiego – Stanisławem Zagrodzkim oraz z rodzicami młodziutkiej stewardesy Natalii – Izabelą i Grzegorzem Januszkami. Zwierzenia te mają różnorodną temperaturę emocjonalną, różnie rozłożone akcenty, bo bardzo różni są ci, którzy o swoich przeżyciach i o swoich bliskich opowiadają.

„Przez półtora roku widziałam świat w kolorze czarnym. Do ogrodu nie wyszłam przez rok. Dopiero teraz, po pięciu latach, mam ochotę posadzić kwiatki. Przez pierwsze trzy-cztery miesiące codziennie oglądałam zdjęcia i film z pogrzebu” – zwierza się w książce generałowa Krystyna Kwiatkowska. Dotkliwy i przejmujący problem żałoby nie był, niestety, jedynym, z jakim autorom zwierzeń przyszło się zmagać. Mówią o cierpieniach, jakie zafundowano im w Moskwie (niektórzy pojechali na identyfikację ciał), o trwających do dziś upokorzeniach związanych z potraktowaniem zwłok ich najbliższych, z ich pomyleniem, ekshumacjami, tzw. dochówkami. Mówią o bezduszności oraz braku jakiejkolwiek empatii ze strony rządzących i prokuratury, o kłamstwach rzucanych prosto w twarz przez najważniejszych ludzi w państwie. A przecież nie pytali o to, czy był zamach, nie stawiali wówczas zarzutów politycznych, lecz prosili tylko o uczciwą identyfikację szczątków swoich najbliższych.

Ze zwierzeń tych wyłania się bez wątpienia niezwykle dramatyczna – bo złożona z osobistych świadectw – opowieść o Polsce ostatnich pięciu lat, o nieudolności i poddaństwie ekipy sprawującej władzę po 10 kwietnia 2010 r., o przepełnionym ogromną desperacją mozolnym dochodzeniu do prawdy, którą od samego początku rządzący starali się ze wszystkich sił zakopać głęboko pod ziemię, pogrzebać wraz z ofiarami. Bliscy ofiar katastrofy smoleńskiej opowiadają o nieustannej walce o dobre imię tych, którzy zginęli – szczególnie jaskrawo widoczne w przypadku gen. Andrzeja Błasika (Ewa Błasik mówi wprost: „Oskarżanie mego męża o picie alkoholu to działania czysto ubeckie!”), ale też Anny Walentynowicz, gen. Bronisława Kwiatkowskiego czy prof. Janusza Kurtyki.

Zwierzenia rodzin smoleńskich mają też kilka innych znaczeń i poziomów narracyjnych. Stanowią m.in. utkaną z wielkiej miłości opowieść o tych, którzy zginęli – dowiadujemy się, kim byli, do czego dążyli, jakie plany snuli na przyszłość, co sprawiało im radość, a co przykrość i ból. Jednak także ci, którzy o nich opowiadają, przez sposób, w jaki to robią, dają świadectwo o sobie samych – swoich charakterach, dążeniach oraz wartościach, które wyznają. To zupełnie nowe spojrzenie, nowy wymiar narodowej tragedii. Wielkimi walorami książki jest piękna – białokrukowa, chciałoby się rzec – szata graficzna, mistrzowskie edytorstwo oraz blisko 70 fotografii z rodzinnych archiwów. Zwierzenia rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej są wielkim wołaniem o prawdę i wyrazem nadziei, że prawda, którą próbowano pogrzebać, zostanie któregoś dnia odkopana i ujrzy światło dzienne.

* * *

Marek Pyza, „Pogrzebana prawda. Zwierzenia rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej”, wydawnictwo Biały Kruk, red. Jolanta Lenard, 240 str., 16,8 x 23,8 cm, papier offsetowy 140 g, oprawa twarda lakierowana, obwoluta

* * *

Specjalna oferta

Czytelnikom „Niedzieli” polecamy zamówić wzruszającą książkę „Pogrzebana prawda. Zwierzenia rodzin ofiar katastrofy smoleńskiej” bezpośrednio w wydawnictwie: za 1 egz. zapłacą Państwo 59 zł, koszty przesyłki wynoszą 12 zł; przy zamówieniu 2 egz. – 49 zł za egz., koszty przesyłki wynoszą 12 zł lub jeszcze korzystniej w „Pakiecie patriotycznym” z książką pt. „Hołd Katyński 2” w cenie 90 zł za pakiet i tu dodatkowo koszty wysyłki (12 zł) ponosi wydawnictwo.

Wystarczy zadzwonić (oprócz niedziel) i zamówić książki pod numerami: (12) 260-32-90, (12) 260-32-40, (12) 254-56-02. Można też wysłać faks: (12) 254-56-00 lub e-mail: marketing@bialykruk.pl.

Książki można też nabyć w księgarni Białego Kruka w sanktuarium św. Jana Pawła II w Krakowie, ul. Totus Tuus 32, czynnej codziennie oprócz wtorków.