AL. PIOTR KOŃCZYŃSKI: – Ojcze Waldemarze, od początków seminarium jest Ojciec jednym ze spowiedników. Co, wg Ojca, jest istotą spowiedzi?

O. WALDEMAR KAPEĆ: – Spowiedź to rozdawanie miłosierdzia Bożego. Penitent musi do tego dorosnąć przez odpowiednie przygotowanie. Jakość spowiedzi zależy bowiem nie od spowiednika, ale od penitenta. Im bardziej on otwiera się na ten sakrament, tym więcej otrzymuje w prezencie od Pana Boga. Rolą zaś spowiednika jest rozdawanie miłosierdzia, ale nie swojego, tylko Bożego. Nie wolno więc zapominać w spowiedzi, że w niej najważniejszy jest Bóg, a nie spowiednik. Spowiedź nie jest terapią, tylko sakramentem. Do spowiedzi nie przychodzę po to, aby się dobrze czuć, ale żeby to Pan Bóg się ze mną lepiej czuł! Przesunięcie tego akcentu na Boga jest bardzo ważne. Penitent tylko korzysta z Bożej dobroci. Taki sam problem widoczny jest też w pojmowaniu świętości. Mówimy: „ja chcę być święty”. To jest za mało. Ja mam przez całe życie podobać się Bogu i dla Jego chwały pracować. Przenoszę więc akcent z „ja” na „On”.
Istotą spowiedzi jest też zaufanie. Czasami przychodzi trema, kiedy się spowiadam: coś nabroiłem, a tu trzeba to powiedzieć. Ważne jest więc zaufanie do spowiednika, że powiem mu wszystko, co mi leży na sercu, bo wiem, że on mnie nie potępi, nie wyśmieje, a kiedy kręcę – to powie mi, że kręcę i zapyta dlaczego kręcę. Zapyta też, z czego się poprawiłem od ostatniej spowiedzi. Bo praca duchowa jest pewnym procesem rozwojowym.

– Rozwój duchowy to jeden z najistotniejszych w seminarium. Jaką rolę odgrywa spowiedź w formacji duchowej alumnów – przyszłych spowiedników?

– Oczywiście spowiednik musi mieć oczy i uszy otwarte, aby rozumieć człowieka, który przychodzi do sakramentu pokuty. Musi mu pomóc wyprostować jego ścieżki, jeżeli penitent kręci, w jednym zdaniu się oskarżając, a zaraz w drugim się usprawiedliwiając. Takie różne kombinacje widoczne są też w przypadku wielu kleryków. Mimo to są oni specyficznym typem ludzi, gdyż mają dobrą wolę przystąpienia do spowiedzi. Oni nie przychodzą tylko po to, by zdobyć podpis przed chrztem czy ślubem. Oni przychodzą po to, by być rzeczywiście formowanym przez Boga; by być jeszcze lepszym narzędziem w Jego rękach. Bo gdy grabie są połamane, to niewiele się nimi zagrabi, a jak nóż ułamany, to dobrze się nim chleba nie ukroi. Żeby więc narzędzie stawało się dyspozycyjne, musi być kształtowane duchowo. Ten rozwój ducha w pewnym sensie góruje na wychowaniem intelektualnym. Chociaż jedno z drugim się uzupełnia, bo przecież ksiądz nie może być ograniczony w swoich wiadomościach. Wtedy nie przekaże prawd wiary w sposób adekwatny do potrzeb ludzi.
Na początku intensywnego życia duchowego w seminarium czy zakonie jest też widoczne pewne zjawisko. Mianowicie bardzo nam zależy na „przypodobaniu się” Bogu. Potem jednak może pojawić się osłabienie tej gorliwości, takie zawieszenie: do tyłu nie, bo już coś osiągnąłem, a do przodu też nie, bo nie chcę albo nie widzę potrzeby. Spowiednik więc musi być taką osobą, która pobudza i dodaje energii, odwołując się do miłosierdzia Bożego. Nieraz ludzie przychodzą i mają pretensję do Pana Boga, że się tyle modlili i Bóg nic nie zrobił, więc po co znów do spowiedzi. Stawiam wtedy pytanie: a co ty zrobiłeś dla Pana Boga? Przecież Bóg prosi nas o tyle rzeczy: przykazania, rady ewangeliczne. A ty co? Bóg nas zawsze uprzedza! Miłosierdzie Boże jest nieskończone. Nam grzeszenie może się kiedyś znudzić, ale Panu Bogu nigdy nie znudzi się okazywanie miłosierdzia. Zatem spowiedź zawsze jest okazją do wypowiedzenia paru zdań pocieszenia, otuchy i podbudowania do penitenta.
Przyszli księża pójdą więc do ludzi, będą nimi kierować, ale jeśli oni sami będą zapóźnieni w rozwoju duchowym, to potem są niejasne sytuacje, po co ksiądz jest.

– Wspomniał Ojciec, że jakość spowiedzi zależy od penitenta. Czy są jednak jakieś zaniedbania w spowiedzi także ze strony spowiedników? Przecież wielu ludzi narzeka na odbytą spowiedź.

– Obawiam się jednego: nadużywania miłosierdzia Bożego. Czasami ludzie myślą: „Spowiednik jest łagodny, to ja jeszcze narozrabiam. I tak zostanie mi odpuszczone”. Ostatecznie więc dochodzimy do wniosku, że jakość i długość spowiedzi zależy od przygotowania penitenta oraz jego wrażliwości na dobro i zło. Spowiednik niczego nie może narzucić, może jedynie podpowiedzieć. Ci, co narzekają na spowiedź czy spowiedników, to zazwyczaj tacy, którzy idą do spowiedzi przed odpustem czy świętami, kiedy jest długi ogonek do konfesjonału. Nie może więc spowiednik jednego penitenta od razu w konfesjonale kanonizować. Jeżeli komuś zależy na rozwoju duchowym, musi liczyć się z tym, że trzeba umówić się z konkretnym spowiednikiem, aby ten z kolei mógł więcej czasu poświęcić dla niego. Może też umówić się po prostu na rozmowę, jeżeli ma jakiś problem do omówienia. Przecież nie wszystkie sprawy muszą być objęte koniecznie spowiedzią. Narzekanie więc nie rozwiązuje problemów. Ludzie, którzy narzekają na spowiedź, to często tacy, którzy szukają samych siebie, a sam sakrament pokuty traktują jako psychoterapię. Takie szukanie „cukierka” dla siebie. A powtórzę to jeszcze raz, że w centrum spowiedzi jest Bóg miłosierny.

– Trzeba przyznać, że w gronie alumnów jest Ojciec na ogół bardzo pozytywnie odbierany…

– No (śmiech).

– …a jak Ojciec postrzega alumnów?

– Jest tu przepływ ludzi o różnym poziomie duchowym, intelektualnym. Tak, są różni. I różne są historie. Są kombinatorzy i lekkoduchy, i skrupulanci, i od razu bardzo święci, którym się wydaje, że już mają wszystko u Pana Boga załatwione. Każdy jest inny, ale ich nie oceniam. Oni przychodzą, więc im posługuję. Gdybym nie mógł się z penitentami dogadać, to pewnie zrezygnowałbym z tej funkcji. Ale skoro oni dają mi odczuć, że jestem im potrzebny, to wciąż tu przychodzę – mimo wieku i tuptania do tego miejsca, nie zawsze w sprzyjających warunkach pogodowych. Jeżeli na koniec roku akademickiego ksiądz rektor i ojcowie duchowni proszą mnie, żebym nie rezygnował, ale przyszedł na następny sezon, to myślę, że nie jestem tylko od zapychania dziur, ale jestem jeszcze do czegoś potrzebny (śmiech).